Stan Hollaardt vertelt over zijn vluchtelingenvespers

Stan Hollaardt leidt al jarenlang de workshop gregoriaans. Hij vertelt daar kort over op zijn eigen docentenpagina.

In 2023 wordt die workshop extra bijzonder, omdat hij eigenhandig een vluchtelingenvespers heeft samengesteld. De workshopdeelnemers krijgen de primeur. In dit interview vertelt hij erover.

“Met Karolus Magnus, mijn schola cantorum, ben ik bezig om gregoriaans buiten de kerk of liturgie om te promoten. We hebben al allerlei projecten gedaan, zoals The martyred virgins in 2011, opgedragen aan alle vrouwen die wereldwijd slachtoffer van geweld zijn geworden. Daarvoor zochten we teksten uit de literatuur en de bijbel. Het was een heel succesvol project dat positieve reacties oogstte. We hebben zelfs een uitvoering verzorgd voor de Commissie Deetman, die onderzoek deed naar misbruik in de kerk.

We koppelen dus graag een actueel maatschappelijk thema aan het gregoriaans en de vluchtelingenvespers zijn daar een ander voorbeeld van. Het idee om het vluchtelingenprobleem te combineren met gregoriaans speelt al jaren door mijn hoofd en kreeg afgelopen jaar vorm.

Ik zoek dan in de bijbel en in literaire teksten naar passende passages. En als ik in het gregoriaans geen muziek vind die ik nodig heb, componeer ik dat zelf.”

Dat Stan literatuur raadpleegt, is niet verwonderlijk, want hij was ooit docent Nederlands. “Gregoriaans is een uit de hand gelopen hobby.” Hoe dan ook: de combinatie van deze twee factoren in zijn leven, leveren dus unieke projecten op.

Wie 21 januari meedoet, krijgt dus de primeur van Stan Hollaardts vluchtelingenvespers. “Het is wel de beknopte versie, anders redden we het niet”, vertelt Stan enthousiast. Wat kan je zoal verwachten in deze nieuwe vespers? Of… is dit onderwerp eigenlijk wel zo nieuw?

“Er zit een middeleeuws gezang in over een vogel die de grote wateren overstak en z’n eigen land achterliet om het beloofde land te bereiken. Er zitten psalmen in; daarin worden alle mogelijke oergevoelens van mensen weergegeven: onrust, verdriet, verlangen… Die kan je dus heel goed voor deze context aanwenden.

In het Oude Testament gaat het al over vluchteling zijn in het verhaal waarin de joden vanuit Egypte vluchtten en met allerlei tegenslagen zeer lang door de woestijn trokken. En in het Nieuwe Testament sloegen ouders ten tijde van Jezus’ geboorte juist naar Egypte – de andere kant op dus – op de vlucht, bang voor Herodes.
Omdat in een vespers ook een lezing hoort, lees ik teksten voor uit de moderne literatuur; uit romans. En daarmee trek ik het thema over vluchtelingen heel sterk naar de actualiteit.

Het afsluitende gezang gaat over Maria die onze toevlucht is. Iemand bij wie een vluchteling kan aankloppen. De oorspronkelijke tekst is ongeveer 100 jaar geleden gevonden in de Egyptische woestijn. Hoe toepasselijk! Griekse letters, later in het Latijn vertaald. Het is het oudste Maria-gezang dat bekend is.”

Nu rijst natuurlijk de vraag of de afsluiting van de workshop dan misschien tegelijkertijd ook een klein concertje is voor vluchtelingen of dat er op een andere manier vluchtelingen bij de dag worden betrokken. “Nee, die dag is gewoon voor de workshopdeelnemers. Intern. Ik heb wel contact met vluchtelingen, maar tijdens de workshop richten we ons vooral op gregoriaans zingen en dat ervaren.”